The proposition (2005)

‘When?’ said the moon to the stars in the sky

‘Soon’ said the wind that followed them all

‘Who?’ said the cloud that started to cry

‘Me’ said the rider as dry as a bone

Western là một genre tôi rất thích. Tôi nghĩ người nào đã thích film samurai khó mà không thích western. Tuy vậy thời thịnh của nó đã qua, gần đây có Seraphim Falls (2006) tôi đang xem thì ngủ gật. Lạ là film western hay nhất tôi biết từ khoảng chục năm nay lại là một film lấy bối cảnh châu Úc, cụ thể là Queensland. Hồi đó xem xong rate ngay hạng S, hạng cao nhất trong cách đánh giá của riêng tôi. Có ba ấn tượng lớn về film này : một là Guy Pearce. Lần đầu tiên tôi biết đến anh, anh còn là mang hình ảnh một thanh niên mới lớn trong bộ phim truyền hình Người đàn ông trên dòng sông băng (1994-1996), film có nhiều cảnh cưỡi ngựa tuyệt đẹp. Ở anh có cái gì đấy... uncool, có thể là khóe miệng và cái mũi, làm cho vẻ mặt anh thiếu vẻ quyết liệt nam tính, không chắc chắn về bản thân, thậm chí hơi hàm ý nhu nhược và hay than vãn. Tôi đã nghĩ anh sẽ không bao giờ được đóng vai nam chính trong film cao bồi, bởi hồi đó quan niệm của tôi về vai đó phải có một độ đằm, lì nhất định, sắc sảo nữa. Nói như thế không có nghĩa là tôi phán xét qua bề ngoài, bản thân tôi hồi trẻ cũng không ưa cái mặt mình chút nào vì nó không biểu hiện đúng tính cách của tôi, làm tôi luôn có vẻ mỉa mai và kiêu ngạo. Bao nhiêu năm qua đi, bây giờ Guy Pearce đã là một diễn viên có bề dày. Anh có một số film rất được như L.A. Confidential (1997), Memento (2000) với diễn xuất ngày một phong phú và sắc hơn (Hurt Locker 2008 không để lại ấn tượng gì mấy). Cái làm tôi thấy vui khi xem The Proposition, đó là cái nét không chắc chắn, cái lưỡng lự thiếu quyết đoán hồi xưa đã không còn. Anh vẫn phải chịu cái miệng và cái mũi đó thôi, nhưng thời gian đã in lên mặt anh sự già dặn, những nếp nhăn, đôi mắt đã có chiều sâu của sự từng trải. Nhìn anh bây giờ toát lên cái gì đấy đặc, khô, không thể lay chuyển. Tất cả những cái đó đã thắng cái vẻ bẩm sinh của anh, cái bản án bởi ngoại hình, bởi nhục thể mà nhiều người gặp phải và phần lớn không qua được. Chiến thắng đó làm tôi thấy rất thỏa mãn.

‘Who?’ said the sun that melted the ground

‘Why?’ said the river that refused to run

‘Where?’ said the thunder without a sound

‘Here’ said the rider and took up his gun

Điểm thứ hai ấn tượng, là khung cảnh của nước Úc. Đầy bụi và khô khốc, khắc nghiệt. Những bầu trời xanh trong vắt. Nắng vàng ruộm, chuyển da cam khi mặt trời lặn xuống. Những hoang mạc trong đêm, những vì sao sáng rõ. Nước Úc hiện ra với một vẻ man rợ nguyên thủy, những gã cao bồi bẩn thỉu, những kẻ cướp tàn ác, những thổ dân đón lữ khách bằng nhát phi lao đâm lút cán. Chả có ai là người tốt, kể cả ông cảnh sát trưởng tự xưng là sẽ đem văn minh và luật pháp đến miền đất của mọi đen. Trừ ông ra, hầu hết các nhân vật trong film này đều ăn đường ngủ bụi, có lẽ không bao giờ tắm, chỉ uống rượu và giết người như ngóe.

‘No’ said the stars to the moon in the sky

‘No’ said the trees that started to moan

‘No’ said the dust that blinded his eyes

‘Yes’ said the rider as white as a bone

 

Và cuối cùng, thứ ba, chính là bài thơ này, the Rider, được Guy Pearce đọc xuyên suốt từng chặng trong film. Nó có cái gì đấy phù hợp, làm trầm lắng cái không khí vốn đã yên lặng của sa mạc, có lúc như một tiếng thở dài của kẻ đã nhìn thấy quá nhiều điều, làm đối trọng với những đoạn film mà sự giết chóc bùng nổ ra giữa bao nhiêu xấu xa, độc ác.

‘No’ said the moon that rose from his sleep

‘No’ said the cry of the dying sun

‘No’ said the planets that started to weep

‘Yes’ said the rider and laid down his gun

Đối với một genre đã bị khai thác triệt để như western, tìm được tính original là không hề đơn giản. The Proposition đã làm được điều ấy, không quá chú trọng vào cốt truyện mà khai thác chủ yếu cảnh quay và diễn xuất. Cảnh cuối Guy Pearce ngồi cạnh người anh là một kiểu kết rất mới và hiện đại, đượm vẻ chết chóc và hư vô. Người xem có thể nghĩ sau đấy, nhân vật của Guy Pearce sẽ làm gì ?

Sa mạc vô cùng, câu trả lời không dễ gì tìm được.

-------------

imdb : 7.5

--------

Lúc viết cái này quên khuấy 3:10 to yuma (2007) với Russell Crowe và Christian Bale, một film cao bồi rất được khác. Và The Assassination of Jesse James by the Coward Robert Ford (2007) với Brad Pitt, imdb rating khá cao nhưng tôi không thích vì quá dài dòng.